Hoera! De overheid gaat alle Belgen een brief sturen. Drie pagina’s lang wordt hij. Om ons uit te nodigen voor de lang verhoopte vaccinatie tegen het vervloekte virus.

Naast de brief, worden burgers van wie de overheid het gsm-nummer of e-mailadres heeft, ook per sms of mail uitgenodigd. De mailadressen en gsm-nummers krijgt de overheid via de ziekenfondsen. Of dat laatste privacy-koosjer is, lijkt me twijfelachtig, maar laten we even in het midden.

De vaststelling dat de overheid een goede oude brief nodig heeft om iedereen te contacteren, verwondert. Bpost zal er wel bij varen. Maar toch, komaan zeg, we zijn 2021! Meerdere overheidsdiensten kennen mijn email-adres, dat is zeker. Maar als het erop aan komt een pandemie te beheren, moet de overheid terugvallen op een goede oude brief.

In haar ‘Digitale agenda’ van 2015 voorzag de regering dat tegen 2020 alle contacten met de overheid digitaal zouden verlopen. De e-box moest dit waar maken. Maar vandaag moet diezelfde overheid nog steeds 9 miljoen brieven versturen! Hadden we de doelstellingen uit 2015 hard gemaakt, dan kon men nu de overgrote meerderheid van de bevolking in een spreekwoordelijke vingerknip contacteren. Alleen is die doelstelling uit 2015 lang niet gehaald.

Evenmin kwam iemand op het idee om de grote nationale briefschrijfcampagne van de overheid te gebruiken om mensen ertoe aan te zetten hun e-box te activeren. Op vele vlakken een gemiste kans.

(Bovenstaande tekst is op 16.2.2021 gepubliceerd als lezersbrief in de krant Het Nieuwsblad)

De tools

Hoe staat het eigenlijk met die digitale tools waar de overheid had kunnen op terugvallen, zal je je afvragen. We zetten ze even op een rijtje – afgezien van de aparte digitale loketten uiteraard.

E-box 

De e-box is de tool die enkele jaren terug met veel bombarie is aangekondigd en waarmee je zelfs aangetekende brieven elektronisch kan ontvangen. De digitale brievenbus ‘e-box’ wil elke burger op een eenvoudige en veilige manier toegang geven tot officiële documenten van de overheid. Het zou de draaischijf worden die elke Belg toelaat om overheidsdocumenten te ontvangen en bewaren. Wat wil je nog meer?

Die doelstelling is duidelijk niet gehaald is. De tool bestaat natuurlijk en kan theoretisch gebruikt. Maar iedere burger moet hem wel activeren.

Op internet heb ik even proberen vinden hoeveel Belgen de e-box geactiveerd hebben. Jammer genoeg vind je daarover geen info. Maar intuïtief denk ik dat het niet de grote massa is. De beleidsverklaring van de nieuwe federale regering (2020) bevat overigens geen gekwantificeerde doelstellingen rond het gebruik van de e-box. Kwestie van continuïteit in de beleidsvoering zeker?

Als je nagaat welke overheidsdiensten info verspreiden via de e-box, val je helemaal van de ene verbazing in de andere. Het gaat vnl. om sociaal zekerheidsinstellingen, enkele federale overheidsdiensten, slechts enkele Vlaamse overheidsdiensten en een handvol lokale overheden. 
Steden zoals Antwerpen of Gent staan er niet bij. Onder meer de sportdienst van Mechelen (net zoals die stad) dan weer wel. Kwestie van de verhoudingen wat te schetsen. Welgeteld twee brandweerzones. En ook twee zorginstellingen, netjes verdeeld ééntje uit Vlaanderen en ééntje uit Wallonië. Kortom een intriest lijstje als je het afzet tegen de ambitie van een digitale overheid.

De doelstelling uit 2015 lijkt veraf.

Doccle 

Doccle is een platform waar je je persoonlijke administratie op een veilige manier kan beheren. De documenten die de overheid via e-box bezorgt komen er automatisch in terecht. Ruim twee miljoen mensen maken ervan gebruik. Dat komt vermoedelijk omdat de CM, een reeks zorginstellingen, een aantal grote bedrijven, financiële instellingen en sociale secretariaten het gebruiken. Het platform laat toe om domiciliëringen te beheren en facturen te betalen. Afgezien van de e-box-overheden, maken slechts een tiental overheden er gebruik van. Dit keer wél de stad en provincie Antwerpen, maar de meeste centrumsteden niet (laat staan kleinere besturen).

Doccle is opgericht door Telenet, CM en Accerta en vormt een Belgisch samenwerkingsverband gebruikt door meer dan 120 bedrijven en organisaties om het digitaal documentenbeheer in ons land te faciliteren.

Het burgerloket 

België zou België niet zijn … er zijn natuurlijk aparte Vlaamse initiatieven (en dus ook Brusselse, Waalse,…). Vlaanderen heeft het burgerloket opgezet.

Het ‘burgerprofiel’ is opgezet als een online profielpagina waar burgers hun persoonlijke gegevens terugvinden die bij de overheid bekend zijn. Zowel op Vlaams, federaal als lokaal niveau. Gebruikers kunnen van daaruit ook doorlinken naar enkele specifieke e-loketten (zoals het aanvragen van dienstencheques). Vlaamse overheden en lokale besturen kunnen via het burgerprofiel brieven versturen langs de federale e-box.

In die zin is er naar de burger toe toch coherentie. Maar de talrijke overheidsdiensten moeten wel zelf initiatief nemen om aan te sluiten bij het burgerprofiel. Zolang dit niet gebeurt, vertrekt geen enkele elektronische communicatie. Die vrijblijvende aanpak is uiteraard een serieuze handicap.

Daarnaast is het MAGDA project vermeldenswaard. Dit zorgt er voor dat gegevens uit authentieke bronnen op een veilige manier opgehaald kunnen worden. Zeg maar het intern uitwisselingsplatform voor unieke data in Vlaanderen.

Als burger kan je via het burgerloket nakijken welke de contactgegevens zijn waarover de overheid beschikt.

my.belgium.be

Een meer volledig overzicht van de online overheidsdiensten vind je op my.belgium.be. Dit is de federale portaalsite van de overheid, met onder meer de link naar het rijksregister. Je kan er ook de overheid in kennis stellen van je contactgegevens. Maar hoeveel mensen zijn zich daar van bewust of doen dit daadwerkelijk? Enig opzoekingswerk op internet levert alvast geen aantallen op.

Slotsom! 

Had het voor de vaccinatie-oproepen anders gekund dan door 9 miljoen brieven te versturen aan alle 18+ jarigen?
Jazeker. Maar dan hadden we wel de doelstellingen uit de digitale agenda van 2015 moeten halen. Dan stond de overheid nu klaar om iedereen elektronisch te contacteren. Alleen is die doelstelling lang niet gehaald. Vermoedelijk voor minder dan 20%. Het illustreert de erg middelmatige scores van ons land op Europees vlak inzake digitale dienstverlening. Bovenstaand lijstje illustreert ook het overdadig verlies aan energie en middelen om een eenvoudig doel te bereiken door de overmatige opdeling van overheden. Met meer coherentie over de overheden heen hadden we in ons land duidelijk veel verder kunnen staan.